سپند نفتگاه آروند |
نویسنده: حسین کاظمی نژاد 
شیر یک طرفه (Chek Valve) یا شیر خودکار از لحاظ عملکرد در دو نوع کلی دریچه ای (لولایی) و سوپاپی تولید می شوند. این محصول دارای دو دهانه یا درگاه است. به این صورت که یک دهانه ورودی و دهانه دیگر خروجی می‌باشد. چک ولو ها با جنس هایی نظیر برنج، چدن، فولاد، استیل، نیکل، آلومینیوم، برنز و انواع آلیاژ لاستیکی و پلاستیکی تولید می شوند.
شیر یک طرفه یا چک ولو (check valve) که نوعی از شیر های کنترلی صنعتی است، برای کنترل سیال به اپراتور نیاز ندارد. در این شیر ها، سیال تنها از یک طرف شیر عبور داده می شود و بازگشت سیال در مسیر مخالف امکان پذیر نیست. معمولا در برخی از سیستم های لوله کشی صنعتی همراه با شیر های کشویی از یک شیر یک طرفه نیز استفاده می شود تا بدون نیاز به اپراتور، امکان کنترل سیال در فشار پایین وجود داشته باشد.
انواع شیر یک طرفه (Chek Valve)
- یک طرفه دریچه ای یا لولایی
- یک طرفه ویفری
- یک طرفه سوپاپی
شیر یک طرفه دریچه ای:
شیر یک طرفه لولایی یا دریچه ای (Swing Check Valve)، دیسک به وسیله پین به طور عمودی به بدنه لولا میشود. با فشار سیال، دیسک تا 180 درجه در جهت ورودی بالا می‌رود و سیال را عبور می‌دهد. سپس با کاهش فشار سیال و تغییر جهت برگشت سیال، دیسک پایین می‌آید و از برگشتن سیال جلوگیری می‌کند. آشفتگی در چک ولو دریچه ای بسیار کم است و معمولا در طراحی خطوط پایپینگ (Piping) همراه با گیت ولو (شیر دروازه ای) و شیر دریچه ای (یک طرفه نوسانی) استفاده میشود. همچنین می‌توان این شیر ها را به صورت افقی و عمودی نصب کرد.
شیر یک طرفه لولایی ویفری:
ساختار کلی شیر چک ویفر نوع سوئینگ یا شیر چک یک طرفه مانند شیر چک یک طرفه معمولی است و تنها تفاوت در نوع بدنه و نحوه اتصال شیر است. طول بدنه این شیرها نسبت به میل سوپاپ کوتاه تری است، بنابراین نصب و اتصال آن به لوله بر خلاف شیر چک که از طریق پیچ و مهره انجام صورت می‌پذیرد، بین فلنج ها انجام میشود.
به دلیل کمبود فضای کافی در سیستم های تاسیساتی از شیرهای یک طرفه استفاده میشود. دیسک با فشار آب 90 درجه یا شبه ماتنیک حرکت می‌کند و از آب عبور می‌کند. هنگامی که شیر باز است، افت آن کمتر از سایر مدل های شیر است.
از مزایای شیر یک طرفه لولایی ویفری می‌توان به وزن سبک، ابعاد کوچک، آب بندی در طراحی صندلی فلزی و نگهداری آسان به دلیل قطعات کم اشاره کرد.
شیر یک طرفه سوپاپی:
شیر خودکار سوپاپی یا چک ولو سوپاپی از یک دیسک و فنر تشکیل میشود. در این شیر ها دیسک با فنر به صورت افقی به سقف شیر متصل میشود. وقتی فشار سیال به میزان مورد نیاز برسد، فنر جمع شده و دیسک رو به بالا حرکت می‌کند، بدین شکل به سیال اجازه عبور داده میشود.
عملکرد شیر یکطرفه
برای باز شدن این نوع از شیرآلات در خطوط پایپینگ (لوله کشی صنعتی) نیاز به یک فشار حداقلی می باشد، که به آن فشار کراکینگ (Cracking) گفته می شود. با وجود این فشار حداقلی، دریچه شیر یک طرفه باز شده و باعث عبور سیال خواهد شد. فشار کراکینگ در انواع شیر ها، با سایز و جنس های مختلف متغیر است. یکی از موارد مهم در انتخاب شیر یک طرفه، بررسی فشار حداقلی (Cracking) است که در طراحی پایپینگ (لوله کشی صنعتی) و انتخاب شیرآلات باید مد نظر گرفته شود. حال اگر این فشار حداقلی کاهش پیدا کند، مجرابند این شیر، که می تواند به طور مثال دیسک باشد، به حالت اولیه خود باز می گردد، بدین صورت اگر در خطوط لوله کشی، فشار یا برگشتی داشته باشیم، هر چه سریعتر فرآیند بسته شدن شیر مانع آن می گردد.
فواید و معایب شیر یک طرفه (Chek Valve):
فواید:
- طراحی آن ساده است.
- نیازی به دخالت انسان یا عوامل خارجی ندارد.
- به طور موثر جلوی جریان برگشتی را می گیرد.
- می‌توان از آن به عنوان یک سیستم پشتیبانی استفاده کرد.
- عدم نیاز به اپراتور
- امکان تعمیر در خط
- مقرون به صرفه
- آببندی مناسب
- مقاومت در برابر خورندگی
- عدم ایجاد صدا در هنگام باز و بسته شدن
- رسوب پذیری کم
- گستره کاربرد و قابلیت کار در فشار کم
- قابل استفاده بصورت عمودی برای انواع سیال
معایب:
- برای استفاده به عنوان شیر انبساط، بهترین گزینه نیست.
- احتمال گیر کردن دیست هنگام باز شدن وجود دارد.
کاربرد های شیر یک طرفه (Chek Valve):
شیر های یک طرفه در مواردی که نیاز به جلوگیری از جریان برگشتی است، مانند پمپ ها و کمپرسور ها، کاربرد دارند.
در پمپ های تغذیه ای که در دیگ های بخار به کار می‌‌روند نیز، از این نوع شیر ها استفاده میشود. همچنین، در مواردی که ترکیبی از گاز‌ها در یک خط لوله وجود دارند نیز از این شیرها استفاده میشود.
کلام آخر: شرکت سپند نفتگاه آروند مفتخر در تهیه و توزیع انواع شیرآلات صنعتی با برند های معروف جهانی بوده همچنین می‌توانید به سهولت، جهت اخذ مشاوره و قبت سفارشات خود با شماره های موجود تماس حاصل فرمایید.
