سپند نفتگاه آروند |
نویسنده: حسین کاظمی نژاد 
اتصالات جوشی، جزئی جدایی‌ناپذیر از سیستم‌های لوله کشی، وظیفه‌ی اتصال لوله‌ها به یکدیگر، تغییر مسیر یا اندازه لوله و انشعاب‌گیری را بر عهده دارند. این نوع اتصالات با استفاده از روش‌های مختلف جوشکاری به لوله‌ها متصل می‌شوند و به دلیل استحکام و دوام بالا، در صنایع مختلف کاربرد گسترده‌ای دارند. در ادامه به معرفی و تشریح هر یک از این نوع اتصالات خواهیم پرداخت.
انواع اتصالات جوشی پایپینگ
1. زانو
زانوها، تغییر جهت لوله‌ها را در زوایای مختلف، به خصوص 45 و 90 درجه، امکان‌پذیر می‌کنند. این اتصالات در انواع مختلفی مانند زانوی کاسه‌ای، زانوی پرسی، زانوی خم و زانوی لب به لب تولید می‌شوند و کاربرد گسترده‌ای در سیستم‌های لوله کشی دارند.
2. سه راهی و چهارراهی
سه راهی و چهارراهی، انشعاب‌گیری از خطوط لوله را به سادگی فراهم می‌کنند. این اتصالات در اشکال مختلفی مانند سه‌راهی کاسه‌ای، سه‌راهی پرسی و سه‌راهی لب به لب تولید می‌شوند و در صنایع مختلف از جمله تاسیسات، آب و فاضلاب و نفت و گاز کاربرد دارند.
3. تبدیل
تبدیل‌ها، تغییر قطر لوله‌ها را برای اتصال لوله‌هایی با ابعاد مختلف تسهیل می‌کنند. این اتصالات در انواع کاسه‌ای، پرسی و لب به لب تولید می‌شوند و در سیستم‌های لوله کشی با سیالات مختلف مانند آب، گاز و مواد شیمیایی کاربرد دارند.
4. بوشن
بوشن‌ها، اتصالاتی هستند که برای اتصال لوله‌هایی با قطرهای مختلف به کار می‌روند. این اتصالات در انواع کاسه‌ای، پرسی و لب به لب تولید می‌شوند و در صنایع مختلف از جمله تاسیسات، آب و فاضلاب و نفت و گاز کاربرد دارند.
5. کپ
کپ‌ها، وظیفه‌ی مسدود کردن انتهای لوله‌ها را بر عهده دارند. این اتصالات در انواع کاسه‌ای، پرسی و لب به لب تولید می‌شوند و در سیستم‌های لوله کشی با سیالات مختلف مانند آب، گاز و مواد شیمیایی کاربرد دارند.
6. مهره ماسوره
مهره ماسوره‌ها، اتصالاتی هستند که از یک مهره و یک ماسوره تشکیل شده‌اند و برای اتصال لوله‌های فلزی یا غیرفلزی به کار می‌روند. این اتصالات به دلیل قابلیت چرخش مهره، امکان اتصال و جداسازی آسان لوله‌ها را فراهم می‌کنند و در سیستم‌های لوله کشی با سیالات مختلف مانند آب، گاز و مواد شیمیایی کاربرد دارند.
7. کوپلینگ
کوپلینگ‌ها، اتصالاتی هستند که برای اتصال دائمی دو لوله با قطرهای مساوی به کار می‌روند. این اتصالات به دلیل جوشکاری کامل در محل اتصال، استحکام و دوام بالایی دارند و در سیستم‌های با فشار و دمای بالا مانند خطوط انتقال نفت و گاز کاربرد دارند.
8. نیپل
نیپل‌ها، اتصالاتی کوتاه هستند که برای اتصال لوله‌ها در فضاهای محدود به کار می‌روند. این اتصالات در انواع کاسه‌ای، پرسی و لب به لب تولید می‌شوند و در سیستم‌های لوله کشی با سیالات مختلف مانند آب، گاز و مواد شیمیایی کاربرد دارند.
9. زانوی جوشی بلند
زانوهای جوشی بلند، اتصالاتی هستند که برای تغییر جهت لوله‌ها در زوایای مختلف و مسافت‌های طولانی به کار می‌روند. این اتصالات به دلیل انعطاف‌پذیری در تغییر مسیر، در سیستم‌های لوله کشی با سیالات مختلف مانند آب، فاضلاب و مواد شیمیایی کاربرد دارند.
فلنج ها در اتصالات جوشی
شاید اصلی ترین نوع اتصال در اتصالات جوشی، فلنج ها باشند. فلنج ها در واقع با طراحی های مهندسی شده و حساب شده فوق دقیق برای پروژه های صنعتی کاربرد فراوانی دارند و به نوعی اتصال در دنیای صنعت بدون فلنج ها امکان پذیر نیست.
فلنج ها، قطعات دیسکی شکلی که در سیستم های لوله کشی نقش حیاتی ایفا می کنند، به عنوان جزئی از اتصالات جوشی شناخته می شوند. این قطعات وظیفه اتصال لوله ها، شیرآلات و تجهیزات به یکدیگر را بر عهده دارند و در صنایع مختلفی از جمله نفت و گاز، پتروشیمی، آب و فاضلاب، تاسیسات ساختمانی و نیروگاه ها کاربرد دارند. پیشنهاد ما به شما مطالعه مقاله فلنج چیست برای کسب اطلاعات تکمیلی می باشد.
اتصال فلنج ها با استفاده از جوشکاری انجام می شود. در این فرایند، فلنج به لوله جوش داده می شود و سپس دو فلنج با استفاده از پیچ و مهره و گسکت (آب بند) به یکدیگر متصل می شوند.
انواع فلنج های جوشی:
فلنج های جوشی در انواع مختلفی تولید می شوند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند.
- فلنج گلودار: این نوع فلنج دارای یک گلوی مخروطی شکل است که به لوله جوش داده می شود. فلنج های گلودار در سیستم های با فشار بالا کاربرد دارند.
- فلنج ساکت ولد: این نوع فلنج داخل لوله قرار می گیرد و از داخل و خارج به لوله جوش داده می شود. فلنج های ساکت ولد در سیستم های با فشار بسیار بالا کاربرد دارند.
- فلنج کور: این نوع فلنج برای بستن انتهای لوله استفاده می شود.
- فلنج اسلیپون: این نوع فلنج به راحتی روی لوله قرار می گیرد و با استفاده از پیچ و مهره به فلنج مقابل متصل می شود. فلنج های اسلیپون در سیستم های با فشار کم کاربرد دارند.
مزایای اتصالات جوشی با فلنج
- استحکام و مقاومت بالا
- قابلیت آب بندی
- سهولت در نصب و جداسازی
- قابلیت اتصال به لوله ها با جنس های مختلف
- محافظت از لوله ها
انواع اتصالات جوشی از نظر نوع جنس اتصال و متریال
با توجه به گستردگی صنایع مختلف و کاربرد های گوناگون در شرایط متفاوت و همچنین هزینه تمام شده پروژه ها، تمامی انواع اتصالات جوشی که در بالا بیان شد (زانو، بوشن، سه راهی و چهار راهی و…)، از مواد مختلف زیر تولید می گردند و دست شما در انتخاب نوع اتصال بسیار باز است:
- اتصالات جوشی فولادی
- اتصالات جوشی استیل
- اتصالات جوشی فلزی
- اتصالات جوشی پلی اتیلن
اتصالات جوشی پلی اتیلن
اتصال جوشی پلی اتیلن، روشی نوین برای اتصال لوله‌های پلی اتیلن است که به دلیل مزایای فراوان، جایگزینی ایده‌آل برای اتصالات فلزی در صنایع گوناگون محسوب می‌شود. در این نوع اتصال، لوله‌ها با استفاده از دستگاه‌های مخصوص جوشکاری به یکدیگر متصل می‌شوند و اتصالی دائمی و بدون نشتی ایجاد می‌کنند.
مکانیزم این نوع اتصال از طریق ایجاد حرارت می باشد. قطعات مورد نظر با استفاده از دستگاه مخصوص جوش پلی اتیلن در معرض حرارت قرار می گیرند تا قابلیت انعطاف پذیری بیشتری پیدا کنند. سپس قطعه بعدی را با فشار به قطعه حرارت دیده متصل می کنند و پس از سرد شدن، عملیات جوش انجام می پذیرد.
مزایای اتصال جوشی پلی اتیلن
- مقاومت در برابر خوردگی
- مقاومت در برابر ضربه
- اتصال بدون نشتی
- نصب آسان
- وزن سبک
- عایق حرارتی و الکتریکی
- مقاومت در برابر اشعه UV
- قیمت مناسب
مقایسه انواع اتصالات جوشی
| ویژگی | اتصالات جوشی فولادی | اتصالات جوشی پلی اتیلن | اتصالات جوشی استیل | اتصالات جوشی فلزی (غیر از فولاد و استیل) |
|---|---|---|---|---|
| جنس | فولاد | پلی اتیلن | فولاد ضد زنگ | چدن، برنج، مس |
| استحکام | بسیار بالا | متوسط | بالا | متوسط تا بالا (بسته به نوع فلز) |
| مقاومت در برابر خوردگی | متوسط | بالا | بسیار بالا | متوسط تا بالا (بسته به نوع فلز) |
| مقاومت در برابر ضربه | متوسط | بالا | متوسط | متوسط تا بالا (بسته به نوع فلز) |
| مقاومت در برابر دما | بالا | متوسط | بالا | متوسط تا بالا (بسته به نوع فلز) |
| وزن | سنگین | سبک | متوسط | سنگین تا متوسط (بسته به نوع فلز) |
| قیمت | متوسط | ارزان | گران | متوسط تا گران (بسته به نوع فلز) |
| کاربرد | سیستم‌های با فشار و دمای بالا، صنایع نفت و گاز، تاسیسات | سیستم‌های آب و فاضلاب، کشاورزی، صنایع غذایی | صنایع دارویی، صنایع شیمیایی، صنایع غذایی | سیستم‌های گرمایشی، تهویه مطبوع، تاسیسات |
| مزایا | استحکام بالا، مقاومت در برابر فشار و دما، طول عمر بالا | مقاومت در برابر خوردگی، وزن سبک، نصب آسان، قیمت مناسب | مقاومت در برابر خوردگی، استحکام بالا، مقاومت در برابر دما | تنوع بالا، قابلیت شکل‌پذیری |
| معایب | وزن سنگین، قیمت بالا، زنگ زدن | مقاومت کم در برابر ضربه، عدم تحمل دمای بالا | قیمت بالا | زنگ زدن (در برخی فلزات) |
اتصالات جوشی از نظر شیوه ساخت
اتصالات جوشی درزدار
اتصالات جوشی درزدار، از ورق‌های فولادی یا غیر فولادی با جوشکاری طولی یا عرضی تولید می‌شوند. این نوع اتصالات به دلیل سادگی در تولید، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه هستند.
اتصالات جوشی مانیسمان
اتصالات جوشی مانیسمان، از لوله‌های بدون درز فولادی یا غیر فولادی با فرآیند اکستروژن و نورد گرم یا سرد، فرآیند کشش و غلتک‌زنی تولید می‌شوند. این نوع اتصالات به دلیل عدم وجود درز جوش، استحکام و دوام بالایی دارند.
سخن آخر
همان طور که توضیح داده شد، گستردگی انواع، جنس، کاربرد و روش های تولید این اتصالات ایجاب می کند که حتما تخصص لازم و کافی را برای انتخاب داشته باشید و یا از مشاوره افراد با تجربه و کاردان در این زمینه استفاده کنید. قیمت اتصالات جوشی هم دقیقا از فاکتور های ذکر شده تبعیت می کند و عوامل زیادی در قیمت گذاری آن دخیل هستند.
